De nieuwe encycliek van paus Franciscus "Laudato Si", gedateerd op Pinksteren van dit jaar en op donderdag 18 juni gepubliceerd, is een geïnspireerd handboek voor een menswaardige ecologie en een noodkreet om de armen in deze wereld eindelijk recht te doen. Een prachtige bijdrage aan de sociale leer van de Kerk. Mgr. J. Hendriks, hulpbisschop van Haarlem en vml. bestuurslid van het CSLK, is van mening dat deze encycliek een mijlpaal is."> De nieuwe encycliek van paus Franciscus "Laudato Si", gedateerd op Pinksteren van dit jaar en op donderdag 18 juni gepubliceerd, is een geïnspireerd handboek voor een menswaardige ecologie en een noodkreet om de armen in deze wereld eindelijk recht te doen. Een prachtige bijdrage aan de sociale leer van de Kerk. Mgr. J. Hendriks, hulpbisschop van Haarlem en vml. bestuurslid van het CSLK, is van mening dat deze encycliek een mijlpaal is." /> CSLK - Nieuws

Centrum voor de Sociale Leer van de Kerk - CSLK






RSS en Delen

link naar de RSS Feed van de laatste nieuwsberichten meld deze pagina op Twitter meld deze pagina op Facebook

Encycliek Laudato Si

Monument voor een menswaardige ecologie

gepubliceerd: zaterdag, 18 juli 2015
Encycliek Laudato Si

Nooit eer­der is het thema van de zorg voor de heel­heid van de schep­ping en voor een verant­woord en mens­waar­dig beheer van het milieu zo omvattend en beargu­men­teerd uit­ge­werkt als in deze En­cy­cliek.

Patriarch Bar­tho­lo­meus en Fran­cis­cus

Twee personen wor­den aan het begin van de En­cy­cliek met ere genoemd: de heilige Fran­cis­cus, zoals we mochten ver­wach­ten, en oecu­me­nisch patriarch Bar­tho­lo­meus, gees­te­lijk hoofd van alle oosterse orthodoxe chris­te­nen, die zich in het verle­den veel met het milieu­vraagstk heeft bezig gehou­den.

Ont­ken­ning en tegen­wer­king

Het gaat niet goed met de schep­ping, zoveel is wel dui­de­lijk. We leven in een wereld vol ver­vuiling, afval en een wegwerp­cul­tuur. Mooie land­schappen raken bedekt met afval (vgl. n. 21). Het do­cu­ment is een aanklacht tegen obs­tructionisme (tegen­wer­king), ont­ken­ning van het probleem, nonchalante onver­schil­lig­heid en berus­ting en blind ver­trouwen in de tech­nische moge­lijk­he­den.

"Denk aan de armen"

Paus Fran­cis­cus ziet de hele milieu­pro­ble­ma­tiek zeer sterk in het licht van de tegen­stel­lingen tussen arm en rijk, waarbij de armen het onderspit moeten delven wanneer de rijken het milieu uit­bui­ten. Bitter te noemen is de constate­ring dat de rijkeren van deze aarde vooral bezorgd lijken om het maskeren van het negatieve verloop van de ont­wik­ke­lingen (n. 26). Zo wijst de paus in het licht van de opwar­ming van de aarde en de klimaat­ver­an­de­ring op de tra­gische stij­ging van het aantal mi­gran­ten dat probeert te vluchten voor groeiende armoede die wordt veroor­zaakt door de ver­slech­te­ring van het milieu. Deze mi­gran­ten hebben geen enkele wette­lijke status of erken­ning. (n. 25).

Water is mensen­recht

Paus Fran­cis­cus wijst op het belang van water. Toegang tot veilig drink­wa­ter noemt hij zelfs een fun­da­men­teel en uni­ver­seel mensen­recht (n. 30). Aan armen die geen toegang hebben tot drink­wa­ter wordt in feite een recht op een mens­waar­dig leven ontzegd.

Global inequality

Op de ver­schil­lende asspecten van de achter­uit­gang van het milieu gaat de paus uit­voerig in: het verlies van biodiver­si­teit (nn. 32 vv.), waarbij hij onder meer oproept tot nadere bestu­dering van de ecosysteme; of het verval in levenskwali­teit en de ondergang van de maat­schap­pij, dat tot uiting komt in de ongepro­por­tio­neerde groei van wereldste­den. De zo­ge­naamde 'veilige' gebie­den voor de rijken kennen een prach­tig bijge­hou­den natuur, maar daar is niets van te merken waar het ‘afval van de samen­le­ving’ woont. In het alge­meen wijst de paus vaak op de onge­lijk­heid tussen arm en rijk, een ‘global inequality’ waarbij de rijken zich paternalis­tisch opstellen: “In plaats van de problemen van de armen op te lossen en na te denken hoe de wereld anders zou kunnen wor­den, kunnen som­mi­gen alleen aan beper­king van het geboorte­cij­fer denken”(n. 50). Zonder een bevol­kingsprobleem te willen ontkennen, ziet de en­cy­cliek dit als een poging om het hui­dige model van ver­de­ling van de con­sump­tie te recht­vaar­digen. Een derde deel van het voedsel wordt weggegooid (50)! Er zijn veel zwakke ant­woor­den en vele uit­een­lo­pende meningen, die eigen­lijk evenzovele pogingen zijn om het probleem niet aan te pakken.

‘Technocra­tisch para­digma’

Een ander punt van belang vindt de paus het ‘technocra­tisch para­digma’ waar­van meestal wordt uit­ge­gaan. Dat houdt instru­mentalise­ring in van hulp­bronnen, dingen, al het geschapene en mensen. Het komt onder meer tot uiting wanneer er geen speciale waarde in de mens wordt gezien (118). Daartegen­over stelt de paus dat er geen eco­lo­gie kan zijn zon­der een adequate antropo­lo­gie, geen zorg voor het milieu zon­der visie op de waar­dig­heid van de mens (n. 118). In hoofd­stuk vier roept de paus dan ook op tot een ‘in­te­grale eco­lo­gie’: de kwali­teit van het leven moet be­ant­woor­den aan de waar­dig­heid van de men­se­lijke persoon. We staan toe dat som­mi­gen zich gedragen alsof zij meer mens zijn dan anderen en meer rechten hebben (n. 90).

Evan­ge­lie van de schep­ping

Een bijbelse en theo­lo­gische fun­dering van de zorg voor de schep­ping en de mens wordt niet vergeten. Vooral het tweede hoofd­stuk gaat hierover.

Over tot actie!

In het vijfde hoofd­stuk doet de En­cy­cliek sug­ges­ties voor een bena­dering van het vraag­stuk en voor gerichte actie. We kunnen hier niet alle concrete sug­ges­ties bespreken, maar dui­de­lijk is bijvoorbeel de roep om “we­reld­wijde bepa­lin­gen” (global norms, n. 173). De sug­ges­ties gaan over het bevor­de­ren van de we­reld­wijde dialoog, het streven naar afspraken die we­reld­wijd gel­den en het zoeken naar nationale en lokale policies, maar ook de ver­an­de­ring van de per­soon­lijke lifestyle. Ook voor de geloofs­ge­meen­schappen ziet de paus een be­lang­rijke taak weg­ge­legd in bewustwor­ding en motivatie vanuit spiri­tua­li­teit.